Landgraaf

Gewoon een holle weg. Zo een waarvan het krioelt in de ZuidLimburgse heuvels. Tenminste dat zou je denken als je door ‘de Landgraaf’ loopt. Maar niets is minder waar. Dit is de eeuwenoude verdedigingswal waar de gemeente haar naam aan dankt. Al waren er vroeger ook Landgraven in Maastricht en Simpelveld.

Maar wat is een Landgraaf? „Eigenlijk de voorloper van de slagboom of het prikkeldraad bij
grensovergangen”, zegt voorzitter Jo Schiffelers van de Heemkundevereniging. „Een twee meter diepe
greppel moest voorkomen dat stropers zomaar naar Heerlen konden komen (Schaesberg en Nieuwenhagen hoorden in de Middeleeuwen bij Heerlen, red.)”. Om het de ongewenste bezoekers extra moeilijk te maken, werden aan weerszijden van de sleuf loofbomen met hun takken in elkaar gevlochten. Ook werd er meidoorn tussen gezet.
Over de periode van aanleg zijn de deskundigen het niet eens. De één zegt dat alles erop wijst dat de
wal in de prehistorie is aangelegd, terwijl Schiffelers en de Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek
denken dat de diepe sleuf in de Middeleeuwen tussen 1288 en 1496 moet zijn gegraven. „Want in de
prehistorie was er te weinig mankracht en geen goed gereedschap”, aldus Schiffelers. Volgende kolom
Hoe het ook zij: de coalitiepartijen SP en PvdA willen alles in het werk te stellen om ‘de Landgraaf’ te
beschermen. De gemeente bestaat nu 25 jaar. Een mooie gelegenheid om in de bres te springen voor de
naamgever. Tijdens de eerstvolgende commissievergadering (grondgebied) zullen de partijen pleiten voor: een inventarisatie van de huidige toestand, conservatie, aanpak van achterstalligonderhoud én nieuwe infoborden bij het begin en eindpunt. De Landgraaf loopt volgens Schiffelers op de grens tussen de vroegere hertogdommen Brabant en Julich. Dus van Gangelt via Schinveld en de Brunsummerheide naar Schaesberg. Het voorstel van de PvdA en SP gaat echter over het stuk dat begint bij de Oude Landgraaf en eindigt richting Grote Heiweg. Een mogelijkheid om verdere erosie tegen te gaan is een ruiterpad parallel aan ‘de Landgraaf’ te maken. „Heel goed. Dan kunnen paarden de grond niet meer loswoelen”, vindt Schiffelers. Hij is blij met het plan. „Er is te weinig zichtbaar om van de Landgraaf een Rijksmonument te maken. Maar de Landgraaf kan wel op de gemeentelijke monumentenlijst komen. En laat een archeologisch adviesbureau dan de periode van aanleg berekenen.”