Landgraaf

Nederlandse pensioenfondsen beleggen in wapenbedrijven die clusterbommen en landmijnen produceren. Ook investeren ze in bedrijven die het milieu ernstige schade toebrengen en in producten die worden gemaakt met behulp van kinderarbeid. Dat blijkt uit onderzoek van het televisieprogramma Zembla en is te zien in de aflevering ‘Het clusterbom gevoel’, zondag 18 maart bij de VARA/NPS op Nederland 3.

Zembla onderzocht onder andere de geldstromen van de pensioenfondsen ABP, PGGM en het Spoorwegpensioenfonds die de controversiële investeringen bevestigen. ‘Clustermunitie is verwerpelijk wapentuig maar we hebben voor ons zelf geen richtlijnen die ons verbieden om daarin te beleggen,’ aldus directeur R. Munsters van het ABP. Het fonds voor ambtenaren (2,5 miljoen deelnemers) belegt volgens het tv-programma in zeven bedrijven die clusterbommen produceren.

Ondanks het internationale landmijnenverdrag heeft het ABP ook in landmijnfabrikanten belegd. Maar dat vindt Munsters geen beletsel: ‘Onze strategie is om een aantrekkelijk rendement te maken en de ondernemingen die in de wapenindustrie opereren, laten soms een aantrekkelijk rendement zien.’ Ook het PGGM bevestigt dat ze in zowel clusterbommen als landmijnen beleggen, ondanks een oproep van het Europese parlement om niet meer in dit soort wapenfabrikanten te beleggen. ‘Wij voeren die discussie en ik acht helemaal niet uitgesloten dat we tot de conclusie komen dat wij dat ook niet moeten doen,’ aldus H. Alders, bestuursvoorzitter van PGGM. De voorzitter van het Spoorwegpensioenfonds, E. Nikkels, maakte bekend dat zijn fonds ‘op voorhand geen bedrijven uitsluit. Ook geen wapenfabrikanten.’

Ook investeren de pensioenfondsen in bedrijven die het milieu ernstige schade toebrengen zoals Freeport McMoran, één van de grootste kopermijnen ter wereld. Investeringen in dit bedrijf stonden al eerder ter discussie. In 1999 trok ABN/AMRO zich na kritiek terug uit Freeport McMoran. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat ABP, PGGM en de pensioenfondsen van de spoorwegen, het openbaar vervoer, Shell en DSM hierin nog steeds geld beleggen. Geconfronteerd met de feiten sluit Munsters van het ABP niet uit dat ze nu afscheid gaan nemen van Freeport ‘als ondernemingen op grove manier een aantal conventies schenden’.

Tot slot trof Zembla investeringen aan in bedrijven die aan kinderarbeid doen, zoals het Amerikaanse bedrijf Wal Mart. ABP zegt kinderarbeid verwerpelijk te vinden maar geeft wel toe aandelen Wal Mart te bezitten, net als de pensioenfondsen voor de Spoorwegen, het openbaar vervoer, Shell en DSM. Ook het pensioenfonds voor de welzijnssector PGGM heeft belegd in de Engelse supermarktketen Tesco die kleding inkoopt uit een fabriek waar kinderarbeid voorkomt.

De pensioenfondsen in Nederland beheren een vermogen van 671 miljard euro. Zembla deed onderzoek naar zeven grote fondsen van de ruim 600 pensioenfondsen die Nederland rijk is. Uit onderzoek van het televisieprogramma blijkt dat Nederlandse pensioenfondsen in 2006 voor 229 miljoen euro hebben belegd in Amerikaanse clusterbommenproducenten. Vorig jaar staken de fondsen 59 miljoen euro in mijnenfabrieken. 90% van de werkende Nederlanders zit verplicht in een pensioenfonds. Maandelijks betalen ze honderden euro’s zonder enig inzicht te krijgen in de manier van beleggen van de pensioenfondsen. Volgens de Verenigde Naties zijn er jaarlijks tussen de 15.000 en 20.000 mensen slachtoffer van landmijnen en andere explosieven.

Pensioensfondsen moeten snel hun investeringen terugtrekken uit bedrijven die zich bezighouden met kinderarbeid en landmijnproductie. Vervolgens moet er een ethische code komen om dergelijke beleggingen in de toekomst te voorkomen. Dit bepleit SP-Kamerlid Krista van Velzen in reactie op onthullingen van tv-programma Zembla. Van Velzen: “Om de toekomstige pensioenen te kunnen betalen is geen kinderarbeid nodig. Als de fondsen deze investeringen niet intrekken, zal de SP de minister van Sociale Zaken voorstellen om in de Pensioenwet op te nemen dat pensioengelden sociaal en duurzaam geïnvesteerd moeten worden.” Van Velzen wil dat de overheid pensioenfondsen dwingt hun investeringen openbaar te maken. “Dat geeft de werknemers via hun bonden de kans werkgevers onder druk te zetten pensioensgelden beter te beleggen. ”

Al het geld dat in deze bedrijven door pensioenfondsen wordt gestopt kan op deze manier veel beter belegd worden met een maatschappelijk rendement in de volgende zaken:

- Het verwijderen en vernietigen van landmijnen en andere explosieve resten en het markeren of afzetten van gebieden waarin ze zijn gevonden.
- Het geven van voorlichting over het risico van landmijnen en andere explosieven om mensen er van bewust te maken welke risico’s zij lopen, over hoe een landmijn te herkennen is en over hoe dan vervolgens bij herkenning veilig te handelen.
- Medische en psychische hulpverlening en het ondersteunen van revalidatie en reïntegratie initiatieven voor slachtoffers. Hierbij hoort ook het aan werk helpen van mensen met een handicap zodat zij weer een eerlijke kans krijgen op de arbeidsmarkt.
- Een wereld zonder het gevaar van landmijnen en het aanmoedigen van landen om een eind te maken aan de productie, handel, transport en gebruik van landmijnen en wapens in het algemeen.
- Het helpen van landen om op een veilige manier landmijnen te vernietigen.
- Het tegengaan van kinderarbeid.
- Het verzorgen van de toegankelijkheid van goed onderwijs voor iedereen als middel om de levenstandaard omhoog te krijgen in landen waar kinderarbeid voorkomt zoals is vastgelegd in de universele verklaring van de rechten van de mens.

Pensioenfondsen kunnen op deze manier het begrip ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’ invullen. Met een investering van honderden miljoenen euro’s kunnen zij er dan toe bijdragen dat de wereld er een stuk veiliger op wordt en uw oude dag ‘echt veilig’ wordt geregeld.